متره چیست؟
متره در حقیقت اندازه‌گیری و تعیین دقیق مصالح، تجهیزات و ماشین‌آلات بر اساس نقشه‌های اجرایی است.
برآورد چیست؟
برآورد همان هزینه متره است. برای درک بهتر، به عنوان مثال قصد داریم کف یک سالن را موزاییک کنیم. متره و برآورد در اینجا شامل چیست؟ متره در این مثال همان اندازه‌گیری موزاییک مصرفی است و برآورد هم هزینه موزاییک‌کاری است که شامل دستمزد و تهیه مصالح می‌شود.
مترور کیست؟
مترور کسی است که کار متره و برآورد را انجام می‌دهد.
مهندس مترور عموما در دو جبهه کار می‌کنند:
1-مشاور:
وقتی قرار است مناقصه‌ای برگزار شود. برای اینکه پیمانکار قیمت پیشنهادی خود را ارائه دهد، باید دید اولیه نسبت به حجم کار موضوع مناقصه داشته باشد. به همین جهت مشاور مترور باید کار را متره کند و در پیوست اسناد مناقصه، متره و برآورد حدودی از کار ارائه می‌شود.
2-پیمانکار:
بر طبق پیشرفت کار، پیمانکار باید با توجه به حجم کار انجام شده آن را متره کرده و صورت وضعیت خود را ارائه دهد. در ضمن پیمانکار مترور برای اطمینان بیشتر می‌تواند قبل از پیشنهاد مناقصه حجم را متره کند تا اگر اشتباهی در عملیات متره مشاور رخ داده باشد، قیمت را واقعی ارائه دهد. البته جدا از این متره کاربردهای دیگری هم دارد که لزوم یادگیری آن را برای هر مهندس ساختمان بیشتر می‌کند.
یادگیری متره؟
در متره ما با چهار عمل اصلی (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) و محاسبه مساحت و محیط سرکار داریم.
جدول‌های متره و برآورد؟
عملیات متره را برای خواناتر شدن، کنترل راحت‌تر و بالارفتن سرعت محاسبات در جدول‌های مخصوص خود انجام می‌دهند. این جدول‌ها شامل ریزمتره، خلاصه متره و برگه مالی می‌باشد . البته جدول‌های دیگری همچون جدول خلاصه فصل‌ها، دفترچه‌ها و... نیز می‌توان تهیه کرد که البته عمومیت جدول‌های ذکر شده بیشتر است.
ریز محاسبات در جدول‌های ریز متره انجام گرفته، سپس جمع هر آیتم وارد خلاصه متره شده و در نهایت برای برآورد مالی اعداد خلاصه متره را وارد جدول مالی می‌نماییم.
مراحل انجام متره و برآورد؟
قبل از شروع متره نقشه‌ها باید به دقت مطالعه شوند، در اینجاست که اهمیت نقشه‌خوانی و تسلط بر آن مشخص می‌شود. سپس باید مواحدهای انجام کار بر اساس فهرست بها تعیین و مشخص شوند و در نهایت عملیات متره در جدول‌های ذکر شده انجام می‌شود.
متره فصل‌به‌فصل یا بر اساس روند کار؟
در اینجا این سوال پیش می‌آید که روند انجام پروژه متره بر چه اساس است؟
در حقیقت روند انجام متره و برآورد می‌تواند به دو طریق باشد .
1- متره کردن فصل به فصل بر اساس فهرست‌بها
2- متره کردن بر اساس روند انجام کار
در اینجا این توضیح لازم است که روش استاندارد متره کردن بر اساس فصل‌ها فهرست بهاست ولی پیشنهاد می‌شود در شروع کار برای یادگیری متره و درک بهتر کار، عملیات متره را بر اساس روند انجام کار انجام دهید و در نهایت مقادیر بدست آمده را فصل‌به‌فصل بر اساس فهرست بها جدا کنید.
به این صورت که ابتدا تخریب شروع کرده و سپس خاکبرداری، بتن مگر، قالب‌بندی فونداسیون، آرماتوربندی فونداسیون، بتن‌ریزی فونداسیون، آرماتوربندی ستون، قالب‌بندی ستون، بتن‌ریزی ستون و... تا آخر محاسبه کرده و آیتم‌ها و مقادیر را بدست آورید. در نهایت حجم و مقادیر محاسبه شده را بر اساس فصل‌ها فهرست بها جدا کنید.
چرا متره امری ضروریست؟
یادگیری علم متره برای هر مهندس ساختمان امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. با ذکر مثالی به ذکر اهمیت آن می‌پردازیم . فرض کنید می‌خواهید آرماتوربندی فونداسیون را انجام دهید. در روند معمول کار میلگردهای خریداری شده و نقشه به آرماتوربند داده می‌شود تا به نظر خودش میلگردها را برش داده و در محل مناسب قرار داده شود. خب در اینجا مشکل کار کجاست؟ اگر مهندس برش میلگردها را کنترل نکند، ممکن است به دلیل برش غیر اصولی و بدون برنامه میلگردها توسط آرماتوربند درصدی از میلگرد بی‌استفاده یا به اصطلاح پرت شود. اینجاست که اهمیت لیستوفر و لیست برش مشخص می‌شود .
در مطلب بعدی به طور دقیق‌تری به بررسی لیستوفر و لیست برش و اهمیت تهیه آن می‌پردازیم.
مهندس امین باقری