چگونه از جداول متره استفاده کنیم؟

در مباحث قبل راجع به اهمیت متره و اهمیت استفاده از جداول متره صحبت شد، در این قسمت به چگونگی نحوه استفاده از جداول متره می پردازیم
همانطور که گفته شد جداول اصلی متره و برآورد شامل ریز متره، خلاصه متره و برگه مالی می شود.
ابتدا از جدول ریز متره شروع میکنیم.
این جدول شامل ستون های زیر می باشد :
1: ردیف
2: ردیف فهرست بها
3: شرح
4: واحد
5: تعداد  مشابه
6: طول
7: عرض
8: ارتفاع
9: وزن (اگر هدف محاسبه وزن باشد)
10: جمع جزء
11: جمع کل
12: توضیحات
به ترتیب به توضیح این موارد می پردازیم :
در ستون ردیف به ترتیب ردیف سطرهای متره به ترتیب شماره گذاری میشود.
در ستون ردیف فهرست بها، نسبت به آیتم انتخابی از فهرست بها شماره همان آیتم را در این ستون وارد میکنیم .
در ستون شرح، همانطور که از اسمش پیداست شرح موضوع متره وارد می شود.
در ستون واحد، واحد آیتم استخراج شده از فهرست بها را وارد میکنیم .
در ستون تعداد مشابه، همانطور که  مشخص است تعداد مشابه آن موضوع متره وارد می شود. دقت شدود موارد مشابه در صورتی مشابه لحاظ می شود که از لحاظ مشخصات دقیقا مشابه باشد. به بیان دیگر "طول"، "عرض" ، "ارتفاع" و و"وزن" (درصورت وجود هریک) باید مشابه باشند تا جزو ستون تعداد مشابه قرار گیرند.
در ستون های طول، عرض، ارتفاع و وزن هرکدام درصورت وجود از نفشه برداشت شده و در محل خود قرار میگیرد.
در ستون جمع جزء ، همانطور که مشخص است جمع جزئی با همان انجام محاسبات بدون در نظر گرفتن تعداد مشابه انجام میشود.
در ستون جمع کل، حاصلضرب جمع جزء در تعداد مشابه حساب می شود.

حال با مثالی به توضیحات موارد بالا می پردازیم :

فرض کنید میخواهیم خاکبرداری پلان زیر را در جدول ریز متره وارد کنیم (در اینجا به توضیحات چگونگی محاسبه نمی پردازیم و هدف فقط آشنایی با تکمیل جدول ریز متره است)
 

در شکل بالا پلان خاکبرداری فونداسیون را می بینیم. حال میخواهیم ببینیم کدام محور ها مشابه است .
ابتدا از محور 1و2و3 شروع میکنیم .
همانطور که در شکل زیر میبینیم محور های 1و2و3 ، طول ، عرض و همچنین ارتفاع مشابهی دارند
طول محور (بدون در نظر گرفتن تقاطع محور ها) : 3.63 متر
عرض محور (بدون در نطر گرفتن اضافه خاکبرداری جهت قالب بندی) : 0.8 متر
و ارتفاع : 0.8 متر که حاصل جمع 0.7 متر ارتفاع بتن ریزی و 0.1 متر ارتفاع بتن مگر است .
پس ما میتوانیم محور های 1و2و3 را مشابه در نظر بگیریم.

طبقه همین روال محور A,B نیز مشابه است .

طول  محور : 11.35 متر
عرض محور : 0.8 متر
ارتفاع آن = 0.8 متر استخراج شده است
پس به طور کلی راجع به مشابه های این پلان داریم :

محور 1و2و3 مشابه هستند

محور A,B  نیز مشابه هستند
جدول ریز متره به شکل زیر است
 

ریز محاسبات جدول ریز متره به شکل زیر است :

و به این ترتیب جدول ریز متره کامل می شود .
بعد از جدول ریز متره مقادیر کل هر آیتم باید به جدول خلاصه متره انتقال یابد.
در خلاصه متره از آنجایی که ممکن است در جدول ریز متره هر آیتمی که از فهرست بها انتخاب میکنیم، چندین زیر آیتم داشته باشد (مانند مثال بالا آیتم 20103 با شماره ردیف 1 ، دارای زیر آیتن های 1-1 و 2-1 بود)  و به این ترتیب باعث شلوغ شدن جدول ریز متره میشود. مبالغ کل هر آیتم از ریز متره به خلاصه متره انتقال می باید.
جدول خلاصه متره شامل موارد زیر است :
1: نقل از ردیف
2: شرح عملیات
3: واحد
4: جمع جزء
5: جمع کل
6: ملاحضات
در ستون "نقل از ردیف" ، ردیف اصلی آیتمی که از ریز متره وارد خلاصه متره میشود نوشته خواهد شد. که در مثال بالا ردیف"1" وارد ستون نقل از ردیف می شود.
در ستون "شرح عملیات" ، شرح آیتم انتخابی از فهرست بها برداشت و در این قسمت نوشته میشود.
در ستون واحد، واحخد آیتم انتخابی نوشته میشود.
در ستون جمع جزء، جمع جزء در صورت وجود وارد این ستون میشود که نوشتنش آنچنان ضروری نیست.
در ستون جمع کل، جمع کل آیتم انتخابی نوشته میشود.
و در نهایت در ستون ملاحضات، اگر برای آیتم انتخابی یا عملیاتت اجاریی متره شده، نیاز به توضیح بیشتر بود در این قسمت نوشته میشود.
در زیر نمونه کامل جدول خلاصه متره آورده شده است.

پس از تکمیل جدول خلاصه متره اعداد از خلاصه متره جهت قیمت زدن وارد برگه مالی میشوند
برگه مالی شامل ستون های زیر است :
1: ردیف
2: شرح فهرست
3: شماره آیتم
4: واحد
5: بهای واحد
6: مقدار
7: جمع به ریال

موارد در ستون ردیف به ترتیب شماره گذاری میشوند
در ستون شرح آیتم همانطور که مشخص است شرح آیتم انتخابی از فهرست بها نوشته می شود
در ستون شماره آیتم، شماره آیتم انتخابی از فهرست بها نوشته میشود
در ستون واحد، واحد آیتم انتخابی از فهرست بها نوشته میشود
در ستون بهای واحد، به سراغ فهرست بها می رویم و بهای واحد آیتم انتخاب شده را از فهرست بها استخراج کرده و در این قسمت درج می نماییم.

در ستون مقدار ، مقدار کل از خلاصه متره برداشت شده و در این قسمت وارد می شود
در ستون جمع به ریال حاصلضریب بهای واحد در مقدار نوشته میشود.
در شکل زیر نحوه تکمیل برگه مالی توضیح داده شده است.

که در نهایت نمونه تکمیل شده برگه مالی به شکل زیر می باشد.

 بهای بدست آمده در برگه مالی عدد خالص و بدون ضرایب است که در دروس آینده به شرح این عدد می پردازیم .مهندس امین باقری