شاید تابه‌حال شما هم با ستون‌ها، دیوارها، نوارهای فونداسیون یا حتی تیر سقف‌ها در ساختمان‌های بتنی برخورد کرده باشید که بعد از بتن‌ریزی و دمونتاژ قالب، میلگرد آن‌ها مشخص بوده و کاور میلگردها رعایت نشده است.
در این مقاله قصد داریم راهکاری بسیار ساده را به شما ارائه کنیم تا با به‌کارگیری آن، مشکل عدم رعایت پوشش بتن یا تغییر ابعاد ستون‌ها برطرف شود.
میلگرد رامکا چیست؟
رامکا عموماً قطعه‌ای میلگرد با سایز 10 یا 12 یا از میلگردهای پرت کارگاه است که بعد از اتمام عملیات آرماتوربندی یک مقطع مانند ستون یا دیوار برشی یا تیرهای پیرامونی سقف یا حتی نوار فونداسیون در محل چاه آسانسور که حفظ ابعاد آن برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است، قبل از قالب‌بندی اجرا می‌شود.
طول این میلگرد در ستون‌ها به‌اندازه ابعاد ستون و در دیوارهای برشی در جهت عرض آن به‌اندازه عرض دیوار و در جهت طول آن‌ها به‌اندازه‌ای است که با میلگردهای ریشه درگیر شده و بتوان آن را مهار کرد.
کاربرد میلگرد رامکا
برای میلگرد رامکا می‌توان 2 کاربرد اساسی را در نظر گرفت:
1 ) اولین و شاید رایج‌ترین کاربرد رامکا که در ذهن مهندسان و اکیپ‌های اجرایی می‌باشد، استفاده از رامکا برای حفظ ابعاد تمام‌شده مقاطع بتنی مانند ستون‌ها، دیوارها و... می‌باشد. شاید در اینجا این سؤال مطرح شود که آیا نمی‌توان از اسپیسر یا لقمه در جهت تأمین این خواسته استفاده کرد؟
در پاسخ باید گفت که با توجه به اینکه بعضاً در خم و برش آرماتورها خطاهای اجرایی وجود دارد و با توجه به ابعاد متعارفی که برای اسپیسرها تعریف‌شده است ( مثلاً اسپیسر 5 سانتی یا 3 سانتی ) نمی‌توان انتظار داشت که اسپیسر کاملاً به قالب چسبیده و ابعاد نقشه‌ای، مقطع را تأمین کند.
همچنین باید پذیرفت که اسپیسرها در اثر فشار قالب‌بندی یا در زمان شاقول کردن ستون‌ها یا حین بتن‌ریزی جابجا شده و احتمال اینکه قالب به یک‌طرف مقطع کشیده شود وجود دارد و درنتیجه ضخامت کاور میلگرد در یک‌طرف مقطع بیشتر از طرف دیگر خواهد شد. پس با توجه به دلایل ذکرشده نمی‌توان از اسپیسر بجای رامکا استفاده کرد.
2 ) همچنین یکی دیگر از کاربردهای مهم رامکا در کنترل هم‌راستایی ستون‌ها در طبقات می‌باشد؛ یعنی رامکای ستون‌ها یا دیوارها یا حتی سقف‌ها می‌بایست با سطح خارجی مقاطع مشابه خود در طبقات پایین در یک راستا باشند.
در صورتیکه هم‌راستایی رامکا با مقاطع طبقات پایین کنترل نشده و قالب‌بندی انجام شود، می‌تواند موجب ورود ستون به معبر شده و با توجه به اینکه این ایراد فنی از طرف مهندسین ناظر سازه تخلف محسوب خواهد شد، احتمال مجبور به تخریب کل ستون شویم.
چراکه این شبهه ایجاد خواهد شد که ستون ما دچار انحراف از معیار شده و به سمت معبر حرکت کرده است و برای انحراف از معیار ستون‌های بتنی تلورانس و حدود مشخصی در آبا دیده‌شده است.
در تصویر زیر مشاهده می‌شود که بعد از تخریب کاور بتن ستون، متأسفانه اکیپ اجرایی در جانمایی صحیح رامکا دقت نکرده و ستون به‌اندازه 5 سانت وارد معبر شده است. بعد از برداشت نقشه‌برداری و کنترلهای لازم طبق دستور مهندس ناظر سازه و تشخیص مهندس طراح، ملزم به تخریب ستون شده و مشخص شد که این جابجایی مربوط به جانمایی نادرست رامکا بوده و است.
نکته:
در مورد تصاویر بالا به دلیل اینکه ساختمان دارای طبقه منفی بوده و امکان کنترل هم‌راستایی ستون‌ها به روش سنتی وجود نداشت این ایراد اجرایی رخ داد که در این موارد لازم است توسط مهندس نقشه‌بردار، محل اجرای قالب یا به‌اصطلاح خط قالب ستون بالا مشخص‌شده و رامکای ستون نیز بر این اساس در پای ستون بسته شود.
نحوه اجرای رامکا در ساختمان
همان‌طور که گفته شد از رامکا می‌توان در مقاطع مختلفی در اجرای اسکلت ساختمان‌های بتنی استفاده کرد که در ادامه به تشریح نحوه اجرای رامکای مقاطع مختلف در ساختمان می‌پردازیم.
نحوه اجرای میلگرد رامکا در ستون
رامکای ستون‌ها می‌بایست از روی فونداسیون به‌درستی اجرا شود تا بتوان از آن به‌عنوان مبنای اجرای ستون‌های طبقات نیز کمک گرفت؛ یعنی بعد از اجرای بتن فونداسیون و آرماتوربندی ستون‌ها، میلگردهای رامکا را بر اساس طول و عرض ستون برش داده و بافاصله 10 سانت از کف بتن فونداسیون، به ریشه ستون‌ها متصل می‌کنیم.
اما نکته اینجاست که حتماً باید دقت کنیم که فاصله رامکای ستون‌ها از ستون مجاور خود به‌اندازه فاصله ستون‌ها در پلان سازه خواهد بود.
نکته مهم بعدی ریسمانی بودن یا امتداد ستون‌های هم آکس می‌باشد که برای تأمین این نظر، می‌بایست اولین رامکا از ستون اول و آخرین رامکا از ستون آخر را بر اساس نقشه بسته و بین این دو رامکا ریسمان کشی می‌کنیم. سپس رامکای ستون‌های میانی را بر اساس ریسمان در جای خود نصب می‌کنیم.
رامکای ستون‌های با ارتفاع متعارف 3 متر، تنها در یک ردیف پای ستون بسته می‌شود و برای جلوگیری از جابجایی یا تنظیم فاصله شبکه میلگردها در بالای قالب ستون، می‌توان شبکه را با سیم به کنج‌های ستون‌ها متصل کرد.
به‌این‌ترتیب بعد از بتن‌ریزی ستون‌ها و سقف طبقه همکف، رامکای ستون‌های طبقه اول را در راستای ستون‌های پایین اجرا کرده و برای تنظیم فواصل داخلی ستون‌ها و بستن رامکا نیز از متر کشی این فواصل استفاده می‌شود. البته دقت کنید که متر کشی باید بعد از تنظیم رامکای ستون‌های پیرامونی در سقف اول با ستون‌های پایین و بر اساس این ستون‌ها انجام شود.
یعنی مبنای مترکشی دهانه‌های ستون‌های سقف اول می‌بایست ستون‌های پیرامونی باشد که با ستون‌های طبقه پایین، کنترل و تنظیم‌شده است.
با توجه به اینکه عملیات جوشکاری روی میلگردها ازلحاظ مقررات ملی و آیین‌نامه‌ها ممنوع می‌باشد، به‌هیچ‌عنوان اجازه داده نشود که رامکا به میلگردهای اصلی مقاطع مختلف جوش شود.
نحوه اجرای میلگرد رامکا در دیوارهای برشی
رامکا در دیوارهای برشی نیز تفاوت چندانی با رامکای ستون‌ها ندارد. تنها نکاتی هست که باید گوشزد شود:
1 ) در ارتفاع دیوار و در کنار هر بولت یک رامکا نیز بسته شود که در زمان بستن مهره‌های بولت، سینه دیوار به سمت داخل کشیده نشود.
2 ) در خصوص دیوارهای برشی که طول آن‌ها شاید چند متر باشد، لازم است حداقل هر 50 سانت یک رامکا نصب شود. البته قابل‌ذکر است در دیوارهای برشی که ارتفاع آن‌ها نیز شاید تا 3 متر یا بیشتر باشد، لازم است رامکا در ارتفاع هر 50 سانت مهارشده و در اصل پشت هر قالب لازم است 2 عدد رامکا قرار داشته باشد.
نحوه اجرای رامکا در سقف و نوار فونداسیون در دیواره چاه آسانسور
در قالب‌بندی پیرامون سقف‌ها و نیز نوار فونداسیون کنار چاه آسانسور نیز می‌بایست برای کنترل ابعاد قالب، حتماً قبل از قالب‌بندی رامکا نصب شود. در این مقاطع یک رامکا در پایین و یک رامکا در بالای این مقطع اجرا خواهد شد.
اما نکته اینجاست که بازهم در اینجا باید دقت شود که رامکاها در طول نوار یا سقف و یا در امتداد قائم قالب، در یک امتداد باشند.
اسپیسر رامکا در ساختمان چیست؟
اما با توجه به توضیحات گفته‌شده رامکا می‌بایست به سینه قالب مقطع موردنظر بچسبد و در بسیاری موارد نیز احتمال اینکه رامکا بعد از قالب برداری مشخص باشد، وجود داشته و این موضوع می‌تواند موجب نفوذ رطوبت و ایجاد خوردگی در مقطع شود. لذا برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل فونداسیون و ایجاد خوردگی در شبکه آرماتور از طریق همین رامکاها، می‌توان از کلاهک رامکا یا اسپیسر رامکا که پوششی است پلاستیکی و بر نوک رامکا متصل می‌شود استفاده کرد.
اما متأسفانه این موضوع کمتر موردتوجه سازندگان و مهندسان قرارگرفته و می‌توان گفت که کلاهک رامکا اغلب در پروژه‌های دولتی یا پروژه‌های خاص می‌توان مشاهده کرد.
بیشتر بخوانید: مقدار خیز منفی در سقف تیرچه بلوک قبل از اجرای سقف های بتنی
سخن پایانی:
در پایان با توجه به موارد گفته‌شده می‌توان دریافت که اجرای رامکا در مقاطع بتنی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و لازم است که مهندسان مجری و نیز اکیپ‌های اجرایی ساختمان‌ها در نصب و جانمایی رامکا دقت کرده و مهندسان ناظر نیز می‌بایست جانمایی رامکا را قبل از قالب‌بندی مقطع کنترل کنند.